American asuya kawn, USAID hpe dawm kau ai majaw, Htai mungdan, Umpiem tsinyam dabang (refugee camp) hta shanu nga ai ni gaw, tsi mawan ni, malu masha, hpaji lam hte seng ai madi shadaw ai lam ni nlu mat nna, grai jam jau nga ai lam na chyelu ai.
Umpiem tsinyam dabang hta masha Jahpan 10,000 nga nna, tsinyam masat (refugee card) UN card lu da sai masha jahpan 8000 jan nga ai re hte, Jinghpaw Wunpawng myusha ni gaw htinggaw 50 daram nga ai re lam chyelu ai.
Umpiem camp hta USAID dawm kau ai majaw malu masha, tsi mawan hte kaga hpaji lam yawng grau yak wa ai majaw tinang hkum tinang sat si ai ni law wa ai hte tsi mawan garum madi shadaw ai lam ni dawm kau ai majaw, machyi makaw byin nna asak si sum mat ai ni mung, grau law wa nga ai re lam na chye lu ai.
“Galoi mung htuk sha ra taw ai tsi ni mung nlu mat ai majaw asak gaba ai ni grau na yak mat ai, tsirung ni mung pat mat ai, dai zawn re ai lam ni mung byin nga ai,” nga Umpiem refugee camp hta shanu nga ai magam gun sara num langai kawn tsun ai.
Myen mung hta byin nga ai, mung masa manghkang a majaw, dai dabang hta masha grau law jat wa ai re hta ramma ni grau law ai rai nna, nkau gaw, yak hkak jamjau ai lam ni hpe nlu hkam ai majaw tinang a buga de bai nhtang wa mat ai ni mung nga ai rai nna, ndai zawn nhtang wa mat ai hta UN kawn garum ai grumhpraw hte wa mat ai ni nga ai zawn tinang a jarik hte tinang wa mat ai ni mung nga ai re lam na chye lu ai.
2025 ning January Shata 20 ya shani, American Gumsan magam Donal Trump lung wa ai aten kawn (USAID) lamang hku nna, karum gahtau jaw nga ai, gumhpraw ni hte myen mung Jawngma ni hpe jaw taw nga ai Diversity and Inclusion Scholarship Program (DISP) ni hpe mung dawm kau sai rai nga ai. DISP hpe gaw bai jaw na re lam shiga na tim, tara shang ndau shana ai lam ni hpe gaw, nna lu shi ai re.
Umpiem camp gaw Thailand hta nga ai tsinyam dabang (refugee camps) ni hta No.2 gaba dik dabang rai nna, dabang kata hkan, laning mi hta tinang hkum tinang sat si ai masha maroi 5 a lahta galoi mung nga taw ai re hte dai zawn sat si ai lam hta Kachin myusha ni gaw n-nga ai re lam chye lu ai.
“Ndai kaw gaw stress grai law ai, nnan e pi grai yak ai wa, ya karum ai lam ni dawm kau ai majaw grau jak mat sai, masha ni mung, myit n-grin ai ni mung law wa ai, sat si ai ni mung law wa ai, raitim Karai Kasang hpe chye ai ni gaw nlawm ai, n dai kaw gaw masha amyu hpan grai hkum ai,” nga lahta na sara num kawn tsun ai.
Lai wa sai bat lahkawng daram kaw nna gaw, tsirung ni bai hpaw wa sai re hte “Htai asuya kawn tsirung hpe gaw shawoi na ngam nga ai karum gumhpraw ni hte bai hpaw ya taw ai re, dai karum gumhpraw ma mat yang gara hku bai galaw na gaw nchye ai” nga dabang kaw shanu nga ai masha langai kawn tsun ai.
Tsiyam dabang kata USAID hta lai nna, kaga wuhpung (Australia) kaw na mung karum ai lam nga ai rai nna, myen mung dan kata na (IDP camps), mungdan shinggan refugee camps ni gaw, karum ningtum hte seng nna bai lu wa na hpe myit mada taw ai re lam chyelu ai. Ya ten, tsinyam dabang ni camp ni hta No.1 ra ahkyak dik gaw tsi mawan ni rai nna, malu masha ni mung grai ra gadawn taw ai re lam na chye lu ai.
